| Материал | : | Kitap |
| Категория | : | Sözlük, |
| Название произведения | : | Karaçay - Malkar Türkçesi Sözlüğü |
| Автор | : | Ufuk Tavkul, |
| Место издания | : | Ankara |
| Издатель | : | Türk Dil Kurumu |
| Дата издания | : | 2000 |
| Том № | : | |
| Количество страниц | : | 510 |
| Номер ISBN | : | 975-16-1351-5 |
| Язык | : | Türkçe |
| Номер полки | : | TR.KT.01879 |
| Тема | : | Karaçay - Malkar Türkçe Sözlüğü |
| Аннотация | : | Kafkasya’nın Orta Kafkaslar adı verilen, sarp dağlar ve derin vadilerden meydana gelen bir bölgesinde konuşulmakta olan Karaçay-Malkar Türkçesi Türk lehçelerinin Kıpçak grubuna girmektedir. Günümüzde Rusya Federasyonu sınırları içersinde kalan Kafkasya’da, Karaçay-Çerkes ve Kabardin-Balkar adlı iki özerk cumhuriyette yaşamakta olan Karaçay-Malkar Türklerinin dilleri çağdaş Türk lehçeleri konusunda araştırma yapanların yanı sıra, muhafaza ettiği eski Türkçeye ait dil özellikleri sayesinde Türk dili tarihi konusunda çalışmayı arzu edenler açısından da önem ve değer taşımaktadır. Karaçay-Malkar Türkçesinin gramer, sözlük ve metinlerini ihtiva eden bu eser yaklaşık on beş yıllık bir saha araştırması, derleme ve literatür taramasının ürünüdür. Sözlük bölümünün temelini Türkiye’deki Karaçay-Malkar köylerinden biri olan Konya’nın Sarayönü ilçesine bağlı Başhüyük köyünden derlenen kelimeler oluşturmuştur.Karaçay-Malkar Türkçesinin günlük konuşma dili olarak muhafaza edildiği Başhüyük köyünde Üsüp Tavkul, Habibat Tavkul, Cafer Kanşay, Üzeyir Teke, Seyitali Caba, Aminat Çağar, Mediha Teke, Zeliha Zügül, Hanife Tavkul gibi kaynak kişilerle yapılan görüşmeler sırasında derlenen folklor malzemesi sözlüğü oluşturan kelimelerin derlenmesine de vesile olmuştur. Eskişehir iline bağlı Yakapınar, Belpınar, Yazılıkaya, Gökçeyayla adlı Karaçay-Malkar köylerine folklor malzemesi toplamak amacıyla yapılan araştırma gezilerinde de sözlük için dil malzemesi derlenmiştir. Sözlük hazırlanırken literatür taramasına geniş yer verilmiştir. W. Pröhle’nin 1909-1916 yılları arasında Keleti Szemle’de yayımladığı Karaçay ve Balkar(Malkar) dili sözlükleri titizlikle gözden geçirilmiş, 1989 yılında Moskova’da yayımlanan Karaçay-Malkar-Rusça sözlük de çalışmamıza büyük ölçüde yardımcı olmuştur. Ancak Pröhle’nin sözlük çalışmalarının çok dar kapsamlı olması, Moskova’da yayımlanan Karaçay-Malkar-Rusça sözlükte ise Karaçay-Malkar Türkçesine ait pek çok kelimenin bulunmayışı ve sözlüğün Rusça kelimelerle dolu oluşu, geniş muhtevalı ve yalnızca Karaçay-Malkar Türkçesinde yaşayan kelimelerden oluşan bir sözlüğün hazırlanmasını gerekli kılmıştır. Bu gaye ile Kafkasya’da Karaçay-Malkar Türkçesinde yayımlanan iki yüzden fazla hikâye, roman, şiir kitabı gözden geçirilmiştir. 1990-1997 yılları arasında beş kez Kafkasya’ya gidilerek, Karaçay-Malkar bölgesinde saha araştırması yapılmış ve derlenen kelimeler sözlüğe dahil edilmiştir. Sözlükte bol- ve et- gibi yardımcı fiillerle kurulmuş kelimeler madde başı olarak gösterilmemiştir. Meselâ, arsar “sıkıntılı, tereddütlü” kelimesi madde başı olarak verilirken, arsar bol- “tereddüt etmek” ve arsar et- “tereddüt ettirmek” kelimeleri arsar kelimesinin altında gösterilmiştir. Tek başına bir anlam ifade etmeyen, ancak bol- ve et- gibi yardımcı fiillerle kullanılan kelimeler ise sözlükte ayrı madde başı olarak yer almıştır. Meselâ, mışt kelimesi tek başına bir anlam ifade etmediğinden, yardımcı fiillerle kullanılan mışt bol- "mahvolmak, ölmek" ve mışt et- "mahvetmek, öldürmek" gibi kelimeler sözlükte ayrı madde başı olarak gösterilmiştir. Temel anlam ve çeşitli anlam olaylarıyla ortaya çıkmış yan anlamlar sözlükte ayrı madde başı olarak verilmiştir. Meselâ, argış kelimesi hem tahıl-hububat, hem de mal-mülk; kervan anlamlarına gelmektedir.Dolayısıyla bunlar sözlükte ayrı madde başları olarak gösterilmiştir. Gramer bölümündeki bilgiler Karaçay-Malkar yazı diline dayanmaktadır. Karaçay-Malkar Türkçesinin ağız özellikleri ayrı bir bölümde verilmiştir. Bu bölümde Kafkasya’da konuşulan ağızlar dikkate alınmış, Türkiye’de konuşulan Karaçay-Malkar Türkçesine yer verilmemiştir. Karaçay-Malkar Türkçesine ait metinler Karaçay-Çerkes ve Kabardin-Balkar özerk cumhuriyetlerinde yayımlanmış kitaplardan seçilmiştir. Bir sözlüğün tam anlamıyla mükemmel olduğunu iddia etmek hiçbir zaman mümkün değildir. Bu sözlük ve gramer çalışmasının da birtakım eksiklikleri ve yanlışları olacağı muhakkaktır.Yapılacak yeni araştırma ve çalışmalar bu eksiklikleri zamanla giderecektir. Bu sözlüğün Türk lehçeleri içersinde önemli bir yeri olan Karaçay-Malkar Türkçesi konusunda araştırma yapacak bilim adamlarına yardımcı olması en büyük dileğimizdir. |
| Ключевое слово | : | Dil, Sözlük, Karaçay, Malkar, Ufuk Tavkul, TDK, |
| Материал | : | Kitap |
| Категория | : | Sözlük, |
| Название произведения | : | Karaçay - Malkar Türkçesi Sözlüğü |
| Автор | : | Ufuk Tavkul, |
| Место издания | : | Ankara |
| Издатель | : | Türk Dil Kurumu |
| Дата издания | : | 2000 |
| Том № | : | |
| Количество страниц | : | 510 |
| Номер ISBN | : | 975-16-1351-5 |
| Язык | : | Türkçe |
| Номер полки | : | TR.KT.01879 |
| Тема | : | Karaçay - Malkar Türkçe Sözlüğü |
| Аннотация | : | Kafkasya’nın Orta Kafkaslar adı verilen, sarp dağlar ve derin vadilerden meydana gelen bir bölgesinde konuşulmakta olan Karaçay-Malkar Türkçesi Türk lehçelerinin Kıpçak grubuna girmektedir. Günümüzde Rusya Federasyonu sınırları içersinde kalan Kafkasya’da, Karaçay-Çerkes ve Kabardin-Balkar adlı iki özerk cumhuriyette yaşamakta olan Karaçay-Malkar Türklerinin dilleri çağdaş Türk lehçeleri konusunda araştırma yapanların yanı sıra, muhafaza ettiği eski Türkçeye ait dil özellikleri sayesinde Türk dili tarihi konusunda çalışmayı arzu edenler açısından da önem ve değer taşımaktadır. Karaçay-Malkar Türkçesinin gramer, sözlük ve metinlerini ihtiva eden bu eser yaklaşık on beş yıllık bir saha araştırması, derleme ve literatür taramasının ürünüdür. Sözlük bölümünün temelini Türkiye’deki Karaçay-Malkar köylerinden biri olan Konya’nın Sarayönü ilçesine bağlı Başhüyük köyünden derlenen kelimeler oluşturmuştur.Karaçay-Malkar Türkçesinin günlük konuşma dili olarak muhafaza edildiği Başhüyük köyünde Üsüp Tavkul, Habibat Tavkul, Cafer Kanşay, Üzeyir Teke, Seyitali Caba, Aminat Çağar, Mediha Teke, Zeliha Zügül, Hanife Tavkul gibi kaynak kişilerle yapılan görüşmeler sırasında derlenen folklor malzemesi sözlüğü oluşturan kelimelerin derlenmesine de vesile olmuştur. Eskişehir iline bağlı Yakapınar, Belpınar, Yazılıkaya, Gökçeyayla adlı Karaçay-Malkar köylerine folklor malzemesi toplamak amacıyla yapılan araştırma gezilerinde de sözlük için dil malzemesi derlenmiştir. Sözlük hazırlanırken literatür taramasına geniş yer verilmiştir. W. Pröhle’nin 1909-1916 yılları arasında Keleti Szemle’de yayımladığı Karaçay ve Balkar(Malkar) dili sözlükleri titizlikle gözden geçirilmiş, 1989 yılında Moskova’da yayımlanan Karaçay-Malkar-Rusça sözlük de çalışmamıza büyük ölçüde yardımcı olmuştur. Ancak Pröhle’nin sözlük çalışmalarının çok dar kapsamlı olması, Moskova’da yayımlanan Karaçay-Malkar-Rusça sözlükte ise Karaçay-Malkar Türkçesine ait pek çok kelimenin bulunmayışı ve sözlüğün Rusça kelimelerle dolu oluşu, geniş muhtevalı ve yalnızca Karaçay-Malkar Türkçesinde yaşayan kelimelerden oluşan bir sözlüğün hazırlanmasını gerekli kılmıştır. Bu gaye ile Kafkasya’da Karaçay-Malkar Türkçesinde yayımlanan iki yüzden fazla hikâye, roman, şiir kitabı gözden geçirilmiştir. 1990-1997 yılları arasında beş kez Kafkasya’ya gidilerek, Karaçay-Malkar bölgesinde saha araştırması yapılmış ve derlenen kelimeler sözlüğe dahil edilmiştir. Sözlükte bol- ve et- gibi yardımcı fiillerle kurulmuş kelimeler madde başı olarak gösterilmemiştir. Meselâ, arsar “sıkıntılı, tereddütlü” kelimesi madde başı olarak verilirken, arsar bol- “tereddüt etmek” ve arsar et- “tereddüt ettirmek” kelimeleri arsar kelimesinin altında gösterilmiştir. Tek başına bir anlam ifade etmeyen, ancak bol- ve et- gibi yardımcı fiillerle kullanılan kelimeler ise sözlükte ayrı madde başı olarak yer almıştır. Meselâ, mışt kelimesi tek başına bir anlam ifade etmediğinden, yardımcı fiillerle kullanılan mışt bol- "mahvolmak, ölmek" ve mışt et- "mahvetmek, öldürmek" gibi kelimeler sözlükte ayrı madde başı olarak gösterilmiştir. Temel anlam ve çeşitli anlam olaylarıyla ortaya çıkmış yan anlamlar sözlükte ayrı madde başı olarak verilmiştir. Meselâ, argış kelimesi hem tahıl-hububat, hem de mal-mülk; kervan anlamlarına gelmektedir.Dolayısıyla bunlar sözlükte ayrı madde başları olarak gösterilmiştir. Gramer bölümündeki bilgiler Karaçay-Malkar yazı diline dayanmaktadır. Karaçay-Malkar Türkçesinin ağız özellikleri ayrı bir bölümde verilmiştir. Bu bölümde Kafkasya’da konuşulan ağızlar dikkate alınmış, Türkiye’de konuşulan Karaçay-Malkar Türkçesine yer verilmemiştir. Karaçay-Malkar Türkçesine ait metinler Karaçay-Çerkes ve Kabardin-Balkar özerk cumhuriyetlerinde yayımlanmış kitaplardan seçilmiştir. Bir sözlüğün tam anlamıyla mükemmel olduğunu iddia etmek hiçbir zaman mümkün değildir. Bu sözlük ve gramer çalışmasının da birtakım eksiklikleri ve yanlışları olacağı muhakkaktır.Yapılacak yeni araştırma ve çalışmalar bu eksiklikleri zamanla giderecektir. Bu sözlüğün Türk lehçeleri içersinde önemli bir yeri olan Karaçay-Malkar Türkçesi konusunda araştırma yapacak bilim adamlarına yardımcı olması en büyük dileğimizdir. |
| Ключевое слово | : | Dil, Sözlük, Karaçay, Malkar, Ufuk Tavkul, TDK, |
© 2015 КАВКАЗСКИЙ ФОНД КУЛЬТУРЫ, ИССЛЕДОВАНИЙ И СОЛИДАРНОСТИ