| Materyal | : | |
| Kategori | : | Antropoloji, |
| Eser Adı | : | Benlik ve Kültür: Namus Kavramına Simgesel-Bilişsel Bir Yaklaşım |
| Yazar | : | N. Serpil Altuntek, |
| Basım Yeri | : | Ankara |
| Yayıncı | : | Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi |
| Yayın Tarihi | : | 2008 |
| Cilt No | : | |
| Sayfa Sayısı | : | 22 |
| ISBN Numarası | : | |
| Dil | : | Türkçe |
| Yer Numarası | : | DG.M.TR.000689 |
| Konusu | : | |
| Açıklama | : | Deneyimsel bir süreç içinde kazanılan benliğin bireysel, ilişkisel ve kolektif benlik olarak adlandırılan üç temel kendilik-temsili vardır. Bu temsiller aynı bireyde mevcut olduğundan, benlik hem bireysel hem de toplumsaldır. Dolayısıyla bu çalışmada, simgesel-bilişsel yaklaşıma dayanarak, bireylerin benlik şemalarının içinde yaşadıkları kültür dolayımıyla inşa edildiği (yani, kültürün ortak sayıltılarının onların benlik şemalarında temsil edildiği) varsayılmış ve Türkiye’de son derece önemli olduğu gözlenen namus kavramına odaklanılmıştır. Şanlıurfa ilinde 2002 yılında yapılan “benlik algısı ve aile-içi etkileşim” araştırmasında, kartopu tekniği ile saptanan farklı sosyo-ekonomik düzeyden yetişkin kadın ve erkeklere Tematik Alg› Testi (TAT) ve yöresel hikayelerden seçilerek hazırlanmış eksik-hikaye materyali (toplam 5 eksik-hikaye üzerine kurulu bir yarı yapılandırılmış görüşme formu) uygulanmıştır. Sözü edilen bu araştırmanın verilerine dayanarak, bu çalışmada örneklem grubundaki bireylerin benlik şemalarında namus kavramının nasıl temsil edildiği ve bu kavramla ilgili kültürel sayıltıların nasıl bir kültürel model oluşturduğu betimlenmiştir. Bu amaçla, bireylerin Tematik Alg› Testi (TAT)’nin 13 nolu resmine ilişkin anlattıkları öyküler ve namus temasını işleyen iki eksik-hikayeye ilişkin yorumlar› çözümlenmiş ve veriler sosyoekonomik düzey ve cinsiyet kategorilerine göre karşılaştırılmıştır. Anlatı çözümlemesinin sonuçlarına göre, tüm kategorilerde güçlü bir “aile ideolojisi”nden beslenen, “ayıpçı” sosyalleştirme ile içselleştirilen ve benlik şemalar› açısından “ilişkisel benliği” yansıtan dört sabit kültürel sayıltının birbirine bağlandığı saptanmıştır. Buna göre, namus kavramı, “aile utanç içine düşmemelidir”; ailenin şerefini korumak erkeğin sorumluluğudur”; “erkekler aile içindeki kadınları denetlemelidir”; “erkekler bir dereceye kadar bireysel seçim yapabilir ama kadınlar yapamaz” sayıltılarını içermektedir. “İç grup” veya “biz benliği”ni yansıtan bu kültürel sayıltılar, “toplum merkezci” veya “toplulukçu” olarak adlandırılan bir kültürel modelin varlığına işaret etmektedir. Bu kültürel modelde karşılıklı bağımlılık, toplumsallık ve aile bütünlüğü vurgulanmaktadır. Bunun yan› sıra örneklem grubundaki bireyler tarafından evlenme ve boşanma gibi konularda “birey”in kendi duygu, düşünce ve eylemlerine öncelik veren, namus kavramını iç-grubun değil, bireyin kendi değeri olarak kabul eden baz› kültürel sayıltılar da ifade edilmiştir. “Benmerkezci” veya “bireyselci” bir kültürel modele işaret eden bu sayıltıların diğer modelin sayıltılarına kıyasla daha zayıf bir şekilde ifade edildiği gözlenmiştir. Bununla birlikte, böyle bir verinin varlığı hem sosyal/ kültürel değişmeye hem de kültür içi farklılıklara işaret etmektedir. Sonuç olarak, namus kavramıyla ilgili benlik şemalarını betimleyen bu çalışma, bir kültürde tekbiçimli bir kültürel modelin olmadığını ortaya koymaktadır. |
| Anahtar Kelime | : | Benlik-Temsilleri, Benlik-Şemaları, Bilişsel Antropoloji, Simgesel Antropoloji, Namus Kavramı, |
| Materyal | : | |
| Kategori | : | Antropoloji, |
| Eser Adı | : | Benlik ve Kültür: Namus Kavramına Simgesel-Bilişsel Bir Yaklaşım |
| Yazar | : | N. Serpil Altuntek, |
| Basım Yeri | : | Ankara |
| Yayıncı | : | Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi |
| Yayın Tarihi | : | 2008 |
| Cilt No | : | |
| Sayfa Sayısı | : | 22 |
| ISBN Numarası | : | |
| Dil | : | Türkçe |
| Yer Numarası | : | DG.M.TR.000689 |
| Konusu | : | |
| Açıklama | : | Deneyimsel bir süreç içinde kazanılan benliğin bireysel, ilişkisel ve kolektif benlik olarak adlandırılan üç temel kendilik-temsili vardır. Bu temsiller aynı bireyde mevcut olduğundan, benlik hem bireysel hem de toplumsaldır. Dolayısıyla bu çalışmada, simgesel-bilişsel yaklaşıma dayanarak, bireylerin benlik şemalarının içinde yaşadıkları kültür dolayımıyla inşa edildiği (yani, kültürün ortak sayıltılarının onların benlik şemalarında temsil edildiği) varsayılmış ve Türkiye’de son derece önemli olduğu gözlenen namus kavramına odaklanılmıştır. Şanlıurfa ilinde 2002 yılında yapılan “benlik algısı ve aile-içi etkileşim” araştırmasında, kartopu tekniği ile saptanan farklı sosyo-ekonomik düzeyden yetişkin kadın ve erkeklere Tematik Alg› Testi (TAT) ve yöresel hikayelerden seçilerek hazırlanmış eksik-hikaye materyali (toplam 5 eksik-hikaye üzerine kurulu bir yarı yapılandırılmış görüşme formu) uygulanmıştır. Sözü edilen bu araştırmanın verilerine dayanarak, bu çalışmada örneklem grubundaki bireylerin benlik şemalarında namus kavramının nasıl temsil edildiği ve bu kavramla ilgili kültürel sayıltıların nasıl bir kültürel model oluşturduğu betimlenmiştir. Bu amaçla, bireylerin Tematik Alg› Testi (TAT)’nin 13 nolu resmine ilişkin anlattıkları öyküler ve namus temasını işleyen iki eksik-hikayeye ilişkin yorumlar› çözümlenmiş ve veriler sosyoekonomik düzey ve cinsiyet kategorilerine göre karşılaştırılmıştır. Anlatı çözümlemesinin sonuçlarına göre, tüm kategorilerde güçlü bir “aile ideolojisi”nden beslenen, “ayıpçı” sosyalleştirme ile içselleştirilen ve benlik şemalar› açısından “ilişkisel benliği” yansıtan dört sabit kültürel sayıltının birbirine bağlandığı saptanmıştır. Buna göre, namus kavramı, “aile utanç içine düşmemelidir”; ailenin şerefini korumak erkeğin sorumluluğudur”; “erkekler aile içindeki kadınları denetlemelidir”; “erkekler bir dereceye kadar bireysel seçim yapabilir ama kadınlar yapamaz” sayıltılarını içermektedir. “İç grup” veya “biz benliği”ni yansıtan bu kültürel sayıltılar, “toplum merkezci” veya “toplulukçu” olarak adlandırılan bir kültürel modelin varlığına işaret etmektedir. Bu kültürel modelde karşılıklı bağımlılık, toplumsallık ve aile bütünlüğü vurgulanmaktadır. Bunun yan› sıra örneklem grubundaki bireyler tarafından evlenme ve boşanma gibi konularda “birey”in kendi duygu, düşünce ve eylemlerine öncelik veren, namus kavramını iç-grubun değil, bireyin kendi değeri olarak kabul eden baz› kültürel sayıltılar da ifade edilmiştir. “Benmerkezci” veya “bireyselci” bir kültürel modele işaret eden bu sayıltıların diğer modelin sayıltılarına kıyasla daha zayıf bir şekilde ifade edildiği gözlenmiştir. Bununla birlikte, böyle bir verinin varlığı hem sosyal/ kültürel değişmeye hem de kültür içi farklılıklara işaret etmektedir. Sonuç olarak, namus kavramıyla ilgili benlik şemalarını betimleyen bu çalışma, bir kültürde tekbiçimli bir kültürel modelin olmadığını ortaya koymaktadır. |
| Anahtar Kelime | : | Benlik-Temsilleri, Benlik-Şemaları, Bilişsel Antropoloji, Simgesel Antropoloji, Namus Kavramı, |
© 2015 KAFKAS ARAŞTIRMA KÜLTÜR ve DAYANIŞMA VAKFI